May Awa Ang Diyos

by Kenan Clark. B. Gawaran

“𝘈𝘸𝘢 𝘯𝘨 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴, 𝘮𝘢𝘣𝘶𝘵𝘪 𝘯𝘢𝘮𝘢𝘯…”

“𝘏𝘦𝘵𝘰, 𝘢𝘸𝘢 𝘯𝘨 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴, 𝘣𝘶𝘩𝘢𝘺 𝘱𝘢 𝘯𝘢𝘮𝘢𝘯…”

“𝘈𝘸𝘢 𝘯𝘨 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴, 𝘬𝘢𝘩𝘪𝘵 𝘨𝘢𝘯𝘪𝘵𝘰 𝘦𝘩 𝘯𝘢𝘬𝘢𝘳𝘢𝘳𝘢𝘰𝘴 𝘯𝘢𝘮𝘢𝘯…”

Parati akong hinahatid sa napakalalim na pagninilay ng mga katagang ito na nakaugalian nang isagot ng mga Filipino sa tuwing sila’y kinukumusta. Nakalulungkot lang na hindi ko na gaano naririnig ito sa mga kasing edaran ko o maging sa mga mas matanda ng kaunti, pero walang dudang sa mga matatanda, sa ating mga lolo’t lola, ano man ang kalagayan sa buhay, mayaman man o salat, may iniinda mang sakit o wala, gutom man o busog, pare-pareho ang pambungad na sagot sa tuwing kinukumusta: “𝘢𝘸𝘢 𝘯𝘨 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴.”

Makasalubong mo lang sa palengke — “awa ng Diyos, nakakapamalengke pa naman…”

Bisitahin mo sa ospital kahit nakabulid sa karamdaman — “awa ng Diyos, bumubuti naman…”

Kung walang hanapbuhay sa kasalukuyan — “awa ng Diyos, nakararaos naman…”

At kahit walang ekstraordinaryong nangyayari sa buhay! ‘yung simpleng — “heto, awa ng Diyos, buhay pa naman…”

Anong klaseng pananampalataya! At dahil ipinagdiwang nitong Linggo ang dakilang kapistahan ng Mabathalang Awa, talagang tumimo sa akin ang ilan sa mga napakayayamang ideyang ipinahahayag kalakip ng ekspresyong ito nating mga Filipino:

Una, may umiiral na Diyos! Ang gayong pahayag, bagama’t mistulang simple at ordinaryo, ay isang dakilang pagpapahayag ng pananampalataya! An extraordinary proclamation of faith sa pang-araw-araw nating buhay.

Pero hindi lang pag-amin ni simpleng pagkilala. Higit sa pag-amin na naniniwala ka sa Diyos, kapag sinasambit mo ito, 𝘪𝘱𝘪𝘯𝘢𝘩𝘢𝘩𝘢𝘺𝘢𝘨 mong may Diyos. Merong Diyos. 𝘔𝘦𝘳𝘰𝘯! sabi nga sa pilosopiya ni Padre Roque Ferriols. Anong laking kaibahan kung alisin ang tatlong mga salitang ito sa tuwing tayo’y sasagot, “heto mabuti naman…”, “heto nakararaos naman…”, “heto kinakaya pa naman.” Tila ang lahat ay serye lamang ng mga pagtitiis at paghihirap; walang kahulugan, walang kabuluhan, walang malalim na patunguhan. Maitawid lang ang isang araw. Tama ngang tila gulong lang ang buhay sa ganitong pagkakataon. Pero sa tuwing nababanggit ang “awa ng Diyos,” parating may inihahatid na mas malawak, mas malalim, at mas makabuluhang pag-iral na humihigit at umiibayo sa praktikalidad at realidad ng sitwasyon ng buhay. Oo’t kinikilala pa rin natin ang mga paghihirap, hindi tayo umaalis sa realidad. Subalit tila napapawalang-bisa ang mga ito dahil merong Diyos! Ang pagme𝘮𝘦𝘳𝘰𝘯 na ito na araw-araw nating pinatototohanan ang siyang kumukubkob sa kahulugan kahit ng mga pinaka-ordinaryo nating gawain. Isang patotoo kung paano tayo tinatagpo ng Diyos at kung paano tayo nakikipagtagpo sa Diyos maging sa mga bagay na ordinaryo.

Gayundin dahil nga isa itong 𝘱𝘢𝘨𝘱𝘢𝘱𝘢𝘩𝘢𝘺𝘢𝘨 sa mga taong ating nakakausap, may diyalogong nagaganap — 𝘥𝘪𝘢́-𝘭𝘰́𝘨𝘰𝘴 — pag-uusap ng dalawang tao na nakaugat sa isang 𝘭𝘰́𝘨𝘰𝘴, sa isang Katotohanang umiiral na kinikilala ng parehong panig. Kung gayon, sa tuwing sinasagot natin ang mga pangungumusta sa atin ng may panimulang “awa ng Diyos…”, hindi lamang tayo simpleng nakikipag-usap, bagkus nagpapahayag, nagpapalaganap ng pananampalataya, ng Katotohanan, ng 𝘭𝘰́𝘨𝘰𝘴. At anong katapangang gawin ito sa panahon ngayon! kung kailan sa ilang mga pagkakataon ay tila napaka-sensitibong usapin na ng pagme𝘮𝘦𝘳𝘰𝘯 ng Diyos.

Subalit ikalawa, sa tuwing sinasambit natin ang “awa ng Diyos..”, higit sa pagpapahayag na 𝘮𝘦𝘳𝘰𝘯 Diyos, may isang napakahalagang kalikasan pa ang Diyos na ipinahahayag at ipinakikilala natin. Hindi lamang ito kung sinong diyos, bagkus binibigyang-ngalan natin Siya. Sa wika nga mismo ni Papa Francisco, ang diyos na ito ay isang diyos na may pangalan: awa! 𝘈𝘯𝘨 𝘱𝘢𝘯𝘨𝘢𝘭𝘢𝘯 𝘯𝘨 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴 𝘢𝘺 𝘢𝘸𝘢! Kilala natin ang ating Diyos sa Kanyang pangalan. Hindi Siya isang diyos na pabaya, o mapagparusa, o malupit. Bagkus, Siya ay Diyos ng 𝘢𝘸𝘢!

At sa tuwing ipinahahayag natin ito, nabubuhay ang Diyos sa atin. Nakikita natin ang pagkilos ng Diyos ng awa sa ating buhay: sa tuwing tayo’y may sakit, sa tuwing tayo’y gipit, sa tuwing tayo’y nahihirapan sa ating mga responsibilidad. Wala sa labas ang Diyos na nanonood lang. Sa mga salita nga ng Santo Papa, 𝘩𝘪𝘯𝘢𝘩𝘢𝘺𝘢𝘢𝘯 𝘕𝘪𝘺𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘥𝘢𝘮𝘢𝘺 𝘢𝘯𝘨 𝘒𝘢𝘯𝘺𝘢𝘯𝘨 𝘴𝘢𝘳𝘪𝘭𝘪. Sa tuwing ipinahahayag natin ang gayong mga salita, para na nating sinasabing “napakaraming nangyayari sa buhay ko, pero mabuti pa rin ang lahat dahil karamay ko ang Diyos ng awa!”

Anong klaseng pananalig, at anong klaseng Diyos, ‘di ba?

Maraming diyos na ipinakilala at ipinakikilala ang mundo sa tanang kasaysayan, subalit natatangi ang Diyos na muling nabuhay dahil sa Kanyang awa. Isa itong Diyos na parating nagliligtas, parating tumutugon, parating naghahanap na parang isang mabuting pastol. Isang Diyos na ang handog parati ay buhay! Hindi Siya malayo sa atin.

Katulad ng ipinahahayag sa Mabuting Balita, may 𝘮𝘶𝘬𝘩𝘢 ang Diyos ng awa: si Hesus! sabi nga ni Papa Francisco sa kanyang papal bull na Misericordiae Vultus noong 2015. Humaharap Siya sa atin tangan pa rin ang Kanyang mga sugat, ang butas sa Kanyang mga palad at paa at ang hiwa sa kanyang tagiliran. At katulad ni Tomas buong pananalig nating naibubulalas: “Panginoon ko at Diyos ko!” Awa ng Diyos, nagpakita Siya sa aking hindi karapat-dapat! Siya nga! Anong klaseng awa, na iniharap at ipinahipo Niya pa ang Kanyang mga sugat na para bang sinasabing “hindi ako likas na sugatan, pero pinili kong masugatan para makita mong karamay mo Ako!” Sa tuwing binabanggit natin ang awa ng Diyos, napagtatanto natin ang ating pagka-makasalanan kumpara sa Kanyang likas na kabutihan. Sa gayon, mas lumalaki—namamagnify—ang Kanyang awa na lalong higit sa anumang ating kakayahan.

Kaya ang ganitong pagpapahayag ay maituturing na pagsasabuhay ng 𝘶𝘵𝘢𝘯𝘨 𝘯𝘢 𝘭𝘰𝘰́𝘣 na ayon sa sikolohiyang Filipino ay likas umano sa atin; hindi isang ordinaryong transaksyonal na “utang,” pero yaong umuugat sa 𝘭𝘰𝘰́𝘣. Na kung ako lang o tayo lang, wala na, suko na. Pero 𝘥𝘢𝘩𝘪𝘭 at 𝘴𝘢 𝘱𝘢𝘮𝘢𝘮𝘢𝘨𝘪𝘵𝘢𝘯 ng awa ng Diyos, magiging maayos ang lahat! Kahit mahirap tayo, kahit nasasaktan tayo, kahit napapagod tayo, 𝘢𝘸𝘢 𝘯𝘨 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴, mabuti pa rin ang lahat. Isa itong pananaw na mahihirapang intindihin ng sinumang nasa labas ng katutubong pananaw at kultura ng mga Filipino. Anong klaseng pagpapakababa sa harap ng Dakilang Awa! Anong klaseng pananalig ng isang bayan!

Sa simpleng panimulang sagot na “awa ng Diyos…”, binibigyan natin ng puwang ang Kanyang awa sa pamamagitan ng pagkilala sa ating mga kakulangan. Tutal, ang sabi ng Papa Francisco, puwang lang naman ang inaasahan sa atin ng Diyos. At mula sa maliit na puwang na ito — ang ating mga kasalanan, pagkukulang, paghihirap, at pagtitiis — ginagawa ito ng Diyos na 𝘵𝘢𝘨𝘱𝘶𝘢𝘯 natin at ng Kanyang awa; parang Kanyang tagiliran at mga palad na butas, hinahayaan Niya tayong parang si Tomas na ilusot ang ating mga daliri, nang sa gayon madama mismo natin ang Kanyang awa: isang awa na sugatan, subalit buhay at pang-magpakailanman.

Kaya sana, huwag nating hayaang mamatay ang kaugaliang ito. Dahil higit sa pagiging isang ordinaryong cultural expression, ito rin ay uri ng pananalangin! Kaya nga sa tuwing may mga lumalapit sa akin at humihingi ng payong ispirtuwal dahil sa “nahihirapan” raw silang manalangin, parati kong sinasabi itong isang napakahalagang ispirituwalidad ng mga Heswita: hanapin ang Diyos sa lahat ng bagay. Sa lahat ng pangyayari sa ating buhay, ikintal parati natin sa ating mga sarili ang awa ng Diyos; tingnan ang mga bagay-bagay sa kung paano ito tinitingnan ng Diyos ng awa.

Sa tuwing binibigkas natin ang “awa ng Diyos,” o kahit man lamang sa tuwing bumubulong tayo o sumisigaw bunga ng mga frustration ng “Diyos ko!”, nakakapanalangin na tayo! Nalulugod ang Diyos ng awa dahil naririnig Niya mismo sa ating mga bibig ang gayong pananalig natin sa Kanya at sa Kanyang awa.

Gayundin naman, ihatid nawa natin si Hesus, ang mukha ng awa ng Ama, sa higit na nangangailangan nito. Dahil hindi kamukha ng “makamundong awa” na tumitigil na lamang sa pagkaawa, ang Mabathalang Awa ng Diyos ay isang awang kumikilos: dumaramay, lumilingap, nakikinig, nagpapagaling, nagpapakain, nagtatanggol, nakikipaglaban, nagpapagal, at nagliligtas. Ang mukha ng awa, si Hesus na muling nabuhay ay naririto pa rin ngayon, buhay na buhay, sa mga katulad ng mga frontliners na patuloy na nagbibigay pag-asa at kapayapaan sa ating lipunang sugatan.

𝘔𝘢𝘺 𝘢𝘸𝘢 𝘢𝘯𝘨 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴. Hindi lamang ito kasabihan.

Totoo — 𝘮𝘢𝘺 𝘢𝘸𝘢 𝘢𝘯𝘨 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴.

Manalig ka.

Manalig tayo.

Buong pananalig natin itong ipahayag!

*This post is first published in the author’s facebook feed

Kenan Clark B. Gawaran is a member of Ateneo Student Catholic Action